De mate waarop ADHD Autisme tot expressie komt wordt niet (alleen) bepaald door de genen!

Autisme spectrum stoornis en ADHD: Aanleg of omgeving?

De genen worden niet langer beschouwd als de belangrijkste hoofdoorzaak van ADHD en autisme. Nu lijkt deze uitspraak op het eerste gezicht nogal controversieel - of zelfs pretentieus, maar ik zal je vertellen waarom dit niet het geval is.

We hebben allemaal een aanleg voor bepaalde aandoeningen en ziektes. Vaak weten we dit niet, en gewoonlijk zullen we deze ziektes ook niet krijgen. Er zijn vele andere factoren die bepalen of je al dan niet een bepaalde aandoening zal krijgen en hoe sterk deze zich zal uiten.

Er zou wel eens een sterk genetisch verband kunnen zijn tussen ADHD en autisme. Mensen met ADHD en autisme hebben zeer vaak familieleden die ook een vorm van ADHD of autisme hebben. Maar andere factoren zijn eigenlijk nog belangrijker.

Tot niet zo lang geleden dachten we dat ADHD en autisme niet echt konden veranderen. We dachten dat ze genetisch bepaald waren. Sommige mensen hadden er een aanleg voor, en indien ze een van de twee hadden, zou dat ook zo blijven.

Alles wees in ieder geval in die richting tot een paar jaar geleden. Per slot van rekening konden noch medicatie, noch een gedragsmatige aanpak iets veranderen aan het optreden van deze toestanden. Gedeeltelijk verklaarde men dat aan de hand van genetica.

Gelukkig hebben vele andere onderzoeken buiten het domein dat zich bezighoudt met ADHD en autisme gedurende de laatste 10 à 20 jaar aangetoond, dat zelfs indien er een genetische aanleg is, andere factoren voor meer dan 50% zullen bepalen tot op welk niveau iemand ADHD of autisme krijg, en of het zich zelfs nog maar in hen zal ontwikkelen, ook al zit het wel degelijk in hun genen.

Wat zijn deze andere factoren? Hiervoor moet je het vanuit nieuwe gezichtspunten bekijken. Het betreft factoren waar we op dagelijkse basis mee te maken krijgen en die aanzienlijk veranderd zijn de laatste 10, 20, 30 jaar.

We denken dat er bepaalde omgevingsfactoren bestaan die ons DNA en de uiting van het genetisch materiaal beïnvloeden. Deze factoren zijn: chemische factoren, voeding en de gifstoffen in onze omgeving. Er zijn bijvoorbeeld

recente studies die aantonen, dat een zeer groot aantal mensen met autisme in straten leven in de buurt van op- en afritten van snelwegen, en dat er wel eens een verband zou kunnen zijn tussen autisme en gebieden waar veel luchtvervuiling is door zware metalen en andere toxines.

Nog een factor die een effect heeft op wat er gebeurt in geval van een genetische aanleg, is lichaamsbeweging, iets waar de meeste mensen nooit bij hebben stilgestaan. Natuurlijk hebben de mensen die op conventionele wijze omgaan met ADHD en autisme hier nooit aandacht aan geschonken;

zij hebben ook geen aandacht geschonken aan de andere factoren die ik zojuist heb vermeld.

Beweging beschermt het genetisch materiaal. We zijn gemaakt om in beweging te zijn. We zijn gemaakt om recht te staan en ons lichaam te gebruiken. Rechtop lopen en bewegen, beschermt ons genetisch materiaal. Het beschermt onze hersenen en ons zenuwstelsel. Het activeren van ons lichaam, activeert op zijn beurt weer ons brein en ons zenuwweefsel, en houdt dit gezond en stabieler. Op die manier beschermen we eveneens het genetisch materiaal in onze cellen.

Psychologie en stress spelen verder ook een rol. We weten bijvoorbeeld dat stress in staat is onze genen te beïnvloeden. Indien er zich veel stress voordoet, kan de uiting van een genetische eigenschap veranderen. Soms kunnen genen in- of uitgeschakeld worden, of delen van genen in- of uitgeschakeld worden. In combinatie met een aanleg voor iets kan je dan plots een ziekte krijgen, terwijl indien je deze aanleg niet had, eenzelfde stressniveau (of hoeveelheid gifstoffen, of gebrek aan voedingsstoffen) helemaal niets zou veranderen. Dit is de reden waarom iemand longkanker zou kunnen krijgen door enkele keren per week te roken, en waarom iemand anders die zijn hele leven rookt, maar er niet de aanleg voor heeft, geen longkanker zal krijgen.

Wat we hieruit dus kunnen begrijpen, is dat ADHD en autisme niet onveranderlijk zijn. Ze zijn niet enkel bepaald door de genen. Er zijn vele andere factoren die een veel grotere invloed uitoefenen op wat er werkelijk gaande is, dan we ooit mogelijk achtten.

Dit betekent verder dat er veel meer mogelijkheden bestaan om ADHD en autisme aan te pakken. Wanneer je begint te begrijpen welke factoren een bepalende rol spelen bij jouw kind, zal je dat vast en zeker hoop geven.

Arjan Kuipers